Światła, kamera, akcja – czyli o pracy klapsera

Czarna tabliczka z białymi liniami to pewnie jeden z kilku atrybutów, które kojarzą się amatorom kina z procesem kręcenia filmów. Z pozoru to tylko niewielki przedmiot – to jednak on rozpoczyna magię, którą my jako widzowie możemy obserwować na ekranach w naszych domach. Osobą odpowiedzialną za obsługę klapsa jest klapser.

Klaps używany jest w trakcie kręcenia zdjęć do filmu. Jest to tabliczka połączona z deseczką. Na klapsie zapisuje się informacje (na przykład numer sceny i ujęcia), które pozwalają później, podczas montowania filmu w całość, rozpoznać i odnaleźć poszczególne fragmenty w nakręconym materiale zdjęciowym. Uderzenie deseczką o tabliczkę, od którego rozpoczyna się kręcenie każdego ujęcia, pozwala także podczas montażu zgrać obraz z dźwiękiem (bo moment uderzenia nie tylko widać na nakręconym obrazie, ale też słychać na zarejestrowanej na planie filmowym ścieżce dźwiękowej). Oczywiście, uderzenie klapsa się wycina, dlatego nie widzimy i nie słyszymy go w filmie. Dawniej na klapsie pisało się ręcznie (był to przeważnie rodzaj czarnej tablicy, więc używano po prostu kredy). Dziś często stosuje się już klapsy elektroniczne z kolorowym wyświetlaczem.

Klapser jest bezpośrednim współpracownikiem Sekretarki planu podczas zdjęć.

Podstawowym zadaniem klapsera jest fachowa obsługa klapsa filmowego – klasycznego lub elektronicznego – w celu oznaczenia wizualnego i dźwiękowego kolejnych ujęć filmu. Klapser, w ścisłej współpracy z sekretarką planu oraz pionem operatorskim i pionem dźwiękowym, obsługuje klaps podczas zdjęć filmu będąc stale obecny na planie zdjęciowym. Klapser podlega bezpośrednio sekretarce planu i osobom z pionu reżyserskiego. W dziedzinie operatywnych dyspozycji podlega także kierownikowi produkcji, a na planie zdjęciowym kierownikowi planu.

Klapser zapoznaje się ze scenariuszem lub scenopisem. Przygotowuje klaps (mechaniczny lub elektroniczny) oznaczony trwale tytułem filmu. Przed realizacją konkretnych scen, działając według wskazówek sekretarki planu, oznacza klaps numerem sceny lub ujęcia, numerem dubla oraz innymi niezbędnymi do postprodukcji informacjami. Obsługuje klaps po włączeniu kamery i po własnej ustnej zapowiedzi realizacji konkretnego numeru ujęcia (a przed komendą Reżysera o rozpoczęciu akcji filmu na planie).

Wszelkie detale związane z obsługą klapsa, jak umieszczenie klapsa w kadrze, forma i głośność zapowiedzi ujęcia, synchronizacja klapsa elektronicznego z kamerą, itp. Klapser uzgadnia w trybie roboczym na planie zdjęciowym z właściwymi realizatorami i technikami. W przypadku trudności technicznych lub organizacyjnych z rejestracją klapsa na początku ujęcia, dba o jego zarejestrowanie wraz z informacją ustną na końcu ujęcia.

Klapser to osoba, która przyczynia się do powstania filmu. Pomimo względnie małej roli na planie to właśnie zawód klapsera często przewija się w filmach fabularnych o kręceniu produkcji. Klaps rozpoczyna magię zwaną kinem.