Punkt wyjścia Michała Szcześniaka jako zrozumienie własnej zbrodni i kary

Jak istotne dla więźnia jest zrozumienie własnej winy? Czy ważniejsze zdaje się być odzyskanie wolności, czy jednak uświadomienie sobie tego, co się zrobiło? Walczący o nominację do Oscara film Michała Szcześniaka z 2014 roku stara się odnaleźć odpowiedzi na te pytania i pokazać wciąż aktualny przekaz istnienia zbrodni i kary. 

Dokument Punkt wyjścia jest zderzeniem dwóch światów – więziennego oraz tego, odbywającego się w Domu Spokojnej Starości.

Z tych właśnie światów wyłaniają się dwie bohaterki: Aneta – odsiadująca wyrok za morderstwo oraz Pani Helena – starsza kobieta, która jest naszym oknem na życie więźniarki.  

Moment rozpoczęcia dokumentu pokazuje Anetę, która już od lat przebywa w więzieniu. Stara się, jak mówi, aby w ramach przydzielonych jej prac społecznych rzeczywiście zrobić coś dobrego. Pomaga przede wszystkim starszej kobiecie, która przez chorobę nie jest w stanie sama się ubrać, wyjść na spacer. Dla więźniarki pobyt w Domu Spokojnej Starości jest czymś więcej – jej własną terapią, bo Pani Helena z wielką ciekawością słucha i odnosi się do tego, co mówi Aneta. Dzięki temu właśnie poznajemy fragmenty z jej życia, młodość, rodzinę, zbrodnię. Czy to tylko ciekawość? Czy pomoc w zrozumieniu motywów własnego postępowania?

Kiedyś Aneta była studentką Politechniki Krakowskiej, uważała, że świat powinien leżeć u jej stóp. Potem popełniła największy z możliwych błędów i jej życie się skończyło. Zamordowała człowieka mając 19 lat. Tym samym musiała zostawić swoją córkę i przez długi czas myśleć
o tym, czy kiedykolwiek ją spotka. Historia kobiety na tym się nie kończy. W przeszłości była prostytutką. Miała apodyktycznego męża, co łączy się z jej wieloma traumami.

Film przepełniają więzienne rytuały – spotkania z wychowawcą, apele, próba zwolnienia warunkowego i wyjścia na przepustkę, z drugiej strony natomiast widzimy obraz życia codziennego schorowanych ludzi Domu Spokojnej Starości. 

Kobieta-więźniarka miała być w filmie Szcześniaka bohaterką zbiorową – reżyserowi zależało, aby stworzyć portret odsiadujących wyrok za morderstwo. Po spotkaniu Anety w więzieniu w Nysie – koncepcja filmu całkowicie się zmieniła i zamiast wielu, została ona jedna. 

Czym jest więc tytułowy "punkt wyjścia". Dla oglądających na pewno będzie to zbrodnia, której dopuściła się bohaterka – bo to pokazuje początek jej więziennej drogi, przedstawionej na ekranie. Z drugiej strony punktem wyjścia będzie też próba odzyskania wolności i powrotu do lepszego życia. Skąd więc królowanie motywu pomocy w Domu Spokojnej Starości? Dla Anety jest to wielki krok, podczas którego zaczyna słyszeć, co sama mówi, rozumieć, co robiła i odczuwać strach przed wolnością i dalszym życiem, które może niebawem nastąpić. 

Bardzo ważna w toku filmu jest scena rozmowy z księdzem, podczas której dowiadujemy się jakie obawy może mieć osoba, która wiele lat przebywała w więzieniu i ma szansę wyjść na wolność. Czy straszniejsze wydaje się być więzienie, czy przebywanie z rodziną? Obawy przed świętami, przed nowym wcieleniem się w rolę córki i matki są dla bohaterki wielkim wyzwaniem. Jak więc może być wolna po wielu latach zamknięcia? 

Dostęp do filmu: https://ninateka.pl/film/punkt-wyjscia-michal-szczesniak